Μια συχνή παρανόηση είναι πως οι άκανθα της φτέρνας, δηλαδή μικρές προεξοχές του κόκαλου που σχηματίζονται στο κάτω μέρος της φτέρνας, είναι η συνήθης αιτία πόνου στην φτέρνα. Στην πραγματικότητα η άκανθα φτέρνας θεωρείται φυσιολογικό εύρημα σε μια απεικόνιση και προκαλεί πόνο στην φτέρνα μόνο στο 5% των ανθρώπων που έχουν άκανθα φτέρνας (1).
Πελματιαία απονευρωσίτιδα. Η πελματιαία περιτονία είναι ένας ινώδης μαλακός ιστός που εκτείνεται από την φτέρνα μέχρι τα δάχτυλα του ποδιού. Αν αυτός ο ιστός υποστεί μικροβλάβες, όπως μικρά σκισίματα, και φλεγμονές, τότε λέμε πως κάποιος αντιμετωπίζει πελματιαία απονευρωσίτιδα. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από πελματιαία απονευρωσίτιδα έχουν επίσης άκανθα στην φτέρνα που είναι ορατή σε κάποια απεικόνιση, όπως μια ακτινογραφία.
Σύνδρομο άκανθας φτέρνας. Η άκανθα στην φτέρνα μπορεί να εμφανιστεί στο κάτω μέρος της φτέρνας, όπου η πελματιαία περιτονία εισχωρεί στο οστό της φτέρνας. Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν τέτοιες άκανθες κάποιες φορές διαγνώνονται με σύνδρομο άκανθας φτέρνας.
Και στις δύο περιπτώσεις του συνδρόμου άκανθας φτέρνας και της πελματιαίας απονευρωσίτιδας, η αιτία του πόνου δεν είναι συνήθως η ίδια η άκανθα, αλλά η τραυματισμένη πελματιαία περιτονία. Στις περισσότερες περιπτώσεις η άκανθα φτέρνας είναι απλά ένα περιστασιακό εύρημα στην απεικόνιση και τα συμπτώματα πόνου στην φτέρνα οφείλονται στην πελματιαία απονευρωσίτιδα.
Στην πραγματικότητα, το σύνδρομο άκανθας φτέρνας και η πελματιαία απονευρωσίτιδα έχουν πολλές ομοιότητες, συμπεριλαμβανομένου των περισσοτέρων παραγόντων κινδύνου και θεραπείας:
Παράγοντες κινδύνου. Η άκανθα φτέρνας και η πελματιαία απονευρωσίτιδα έχουν διάφορους παράγοντες κινδύνου, όπως επαναλαμβανόμενες πιέσεις λόγο άθλησης, παχυσαρκία, ακαμψία των μυών της γάμπας και η μεγάλη καμάρα του πέλματος. Επιπλέον, η οστεοαρθρίτιδα σχετίζεται με την άκανθα φτέρνας (2).
Μη χειρουργική αντιμετώπιση. Μη χειρουργική αντιμετώπιση προτείνεται αρχικά τόσο για την πελματιαία απονευρωσίτιδα όσο και για την άκανθα φτέρνας, και οι προτάσεις αντιμετώπισης είναι σχεδόν ίδιες. Η αρχική αντιμετώπιση περιλαμβάνει ξεκούραση αλλά δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Η αλλαγή παπουτσιού και η διάταση της γάμπας αλλά και τις πελματιαίας περιτονίας είναι απαραίτητη.
Αν η μη χειρουργική αντιμετώπιση δεν έχει αποτελέσματα, ο θεράπων ιατρός μπορεί να προτείνει μια θεραπευτική ένεση, όπως είναι η ένεση κορτιζόνης ή ένεση PRP (πλάσματος πλούσιο σε αιμοπετάλια), ή κάποια άλλη ιατρική παρέμβαση. Αν ο πόνος στην φτέρνα διαρκέσει περισσότερο από 6 μήνες τότε ίσως χρειάζεσαι χειρουργική επέμβαση, η οποία καλείται απονευρεκτομή της πελματιαίας περιτονίας (plantar fasciotomy).
Επειδή ο πόνος στην φτέρνα φυσιολογικά προκαλείται από τον τραυματισμό και την φλεγμονή της πελματιαίας περιτονίας και όχι από την άκανθα της φτέρνας, η άκανθα δεν απομακρύνεται κατά την διάρκεια της χειρουργικής διαδικασίας.
Διάγνωση πόνου στην φτέρνα
Η διάγνωση πόνου στο πέλμα και στην φτέρνα προϋποθέτει κλινική εκτίμηση και πιθανών κάποια απεικόνιση.
Επειδή η πελματιαία απονευρωσίτιδα αποτελεί τον πιο συχνό τύπο πόνου στην φτέρνα, άλλες αιτίες πόνου στην φτέρνα πολλές φορές διαγνώνονται λανθασμένα ως πελματιαία απονευρωσίτιδα (4). Μια απεικόνιση μπορεί να βοηθήσει στην επαλήθευση της διάγνωσης μιας πελματιαίας απονευρωσίτιδας, ενώ παράλληλα θα βοηθήσει να απορρίψεις άλλες αιτίες πόνου στην φτέρνα όπως ράγισμα στο οστό της φτέρνας, άκανθα φτέρνας ή τενοντίτιδα στον Αχίλλειο τένοντα.
Η άκανθα της φτέρνας έχει διάρκεια ζωής 6 έως 12 μήνες, σε περίπτωση που διαγνωστεί σε μια απεικόνιση. Οι απεικονίσεις επίσης μπορούν να αποκαλύψουν κάποιο κάταγμα πίεσης (stress fracture), κύστη στην φτέρνα ή άλλες παθήσεις που συνδέονται με το οστό της φτέρνας και προκαλούν πόνο στην περιοχή.
Βιβλιογραφία:
1. Plantar Fasciitis and Bone Spurs. American Academy of Orthopedic Surgeons website. http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00149&webid=23D4 Last reviewed June 2010. Accessed July 8, 2016.
2. Menz, HB, Zammit, GV, Landorf KB, Munteanu SE. Plantar calcaneal spurs in older people: longitudinal traction or vertical compression. Journal of Foot and AnkleResearch. 2008; 1-7.
3. Thomas JL, Christensen JC, Kravitz SR, Mendicino RW, Schuberth JM, Vanore JV, Weil LS, Zlotoff HJ, Bouche´ R, Baker J. The Diagnosis and Treatment of Heel Pain: A Clinical Practice Guideline–Revision 2010. The Journal of Foot & Ankle Surgery. 2010. 1-19.
4. A Guide To The Differential Diagnosis Of Heel Pain. Podiatry Today website. http://www.podiatrytoday.com/a-guide-to-the-differential-diagnosis-of-he… May 2009. Accessed April 15, 2016.
Συγγραφέας: M. Shay Womack, MD
Επιμέλεια και κατασκευή: Runningmagazine
