Η κρίσιμη ταχύτητα (ΚΤ) ορίζεται ως η μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να επέλθει κόπωση (Blondel et al., 2001)ή ως ο μέγιστος ρυθμός εργασίας που μπορεί να διατηρηθεί για παρατεταμένη χρονική διάρκεια με σταθεροποίηση των φυσιολογικών παραμέτρων. (Smith et al., 1999).
Ωστόσο κατά άλλους ερευνητές η ΚΤ είναι η υψηλότερη ένταση άσκησης χωρίς σταθεροποίηση των φυσιολογικών παραμέτρων που μπορεί να διατηρηθεί για ένα χρονικό διάστημα 20 έως 40 λεπτών (Brickley et al., 2002)ή ως το όριο της έντασης πάνω από το οποίο άσκηση επαρκούς διάρκειας θα οδηγήσει στην επίτευξη της VO2max (Hill & Ferguson, 1999, Poole et al., 1988). Υπάρχει, σε συνάρτηση με το χρόνο μια αύξηση της πρόσληψης οξυγόνου, της συγκέντρωσης γαλακτικού στο αίμα και της καρδιακής συχνότητας. Η μείωση των ενεργειακών υποστρωμάτων, η ρύθμιση της θερμοκρασίας και η ισορροπία των υγρών και ηλεκτρολυτών στο σώμα είναι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην κόπωση κατά τη διάρκεια παρατεταμένης ασκήσεις και γι’ αυτό η ΚΤ είναι απίθανο να παρέχει μια ακριβή αναπαράσταση μια απείρως βιώσιμης ταχύτητας (Poole et al.,1988).
Στη μελέτη του, ο Brickley και συν. (2002) μελέτησε τις μεταβολές στην πρόσληψη οξυγόνου (VO2), του γαλακτικού στο αίμα (La) και της καρδιακής συχνότητας (ΚΣ) κατά την εκτέλεση άσκησης στην ΚΤ έως την εξάντληση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η διάρκεια της άσκησης στην ΚΤ ήταν από 20,1 έως 40,37 λεπτά και η ταχύτητα αντιστοιχούσε στο 80% της VO2max. Η VO2, το La και η ΚΣ αυξάνονταν σε όλη τη διάρκεια της άσκησης και στο σημείο της εξάντλησης η VO2 έφτασε τις τιμές τηςVO2max. Επίσης, η ΚΤ στο 20ο λεπτό της άσκησης ήταν 178 b/min ενώ στην εξάντληση 186 b/min, με μέγιστη ΚΣ 190 b/min. Το La μετά από 20 λεπτά άσκησης ήταν 6,5 mmol/L.
Σε άλλη μελέτη, ο Poole και συν. (1988) μέτρησαν 8 άντρες και 8 γυναίκες πολύ καλά προπονημένους οι οποίοι έτρεξαν έως την εξάντληση με ένταση στην ΚΤ. Ο χρόνος άσκησης έως την εξάντληση ήταν 20-24 λεπτά. Όσον αφορά τη μεταβολή του οξυγόνου, υπήρξε μια ταχεία αύξηση έως το 1ο λεπτό, ενώ στη συνέχεια η αύξηση συνεχίστηκε αλλά με μικρότερο ρυθμό μέχρι που η πρόσληψη οξυγόνου σταθεροποιήθηκε. Στο γαλακτικό υπήρχε αύξηση κατά τη διάρκεια της άσκησης και στο τέλος έφτασε στα 5,6 ± 0,9 mmol/L. Στη μελέτη του Hill και συν (2002) συμμετείχαν 9 άντρες και 2 γυναίκες εθελοντές και τους ζητήθηκε να ποδηλατήσουν έως την εξάντληση ή έως την συμπλήρωση 25 minάσκησης. Η ένταση της άσκησης αντιστοιχούσε στην ΚΤ (79% της ΜΑΤ). Μόνο ένας δοκιμαζόμενος δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει την χρονική διάρκεια των 25 min. Η μέγιστη τιμή της πρόσληψης οξυγόνου κατά τη δοκιμασία στην κρίσιμη ταχύτητα ήταν χαμηλότερη από τη VO2max των δοκιμαζόμενων που μετρήθηκε σε δοκιμασία προοδευτικά αυξανόμενης έντασης που είχε προηγηθεί.
Σε μία άλλη έρευνα των Jenkins και Quigley (1990), 8 πολύ καλά προπονημένοι ποδηλάτες μεγάλων αποστάσεων εκτέλεσαν για 30 λεπτά άσκηση στο εργοποδήλατο με ένταση που αντιστοιχούσε στην ΚΤ. Δύο δοκιμαζόμενοι δεν ήταν σε θέση να ολοκληρώσουν τα 30 λεπτά άσκησης στη συγκεκριμένοι ένταση και για αυτό μειώθηκε η ένταση (έως και 6,4% χαμηλότερα από την ΚΤ) ώστε να παραμείνει σταθερή η συγκέντρωση του γαλακτικού στο αίμα και να συμπληρωθούν 30 min άσκησης. Το γαλακτικό που μετρήθηκε στα 0, 5, 10, 20 και 30 λεπτά άσκησης, αρχικά αυξήθηκε αλλά μετά το 20ο λεπτό έφτασε στα 8,9 mmol/L και σταθεροποιήθηκε. Συμπερασματικά, η ΚΤ από τη μελέτη αυτή φαίνεται ότι μπορεί να διατηρηθεί έως 30 λεπτά, ενώ μόνο οι καλά προπονημένοι αθλητές μπορούν να αντέχουν με υψηλές τιμές γαλακτικού στο αίμα κατά τη διάρκεια άσκησης σε εντάσεις στην ΚΤ.
Συμπερασματικά, η ΚΤ είναι η ταχύτητα στην οποία το οξυγόνο είτε σταθεροποιείται είτε αυξάνεται συνεχώς μέχρι να φτάσει στη VO2max. Οι τιμές του γαλακτικού αυξάνονται κατά την διάρκεια της άσκησης και στη συνέχεια σταθεροποιούνται. Η ΚΣ αυξάνετε σε όλη την διάρκεια της άσκησης, χωρίς όμως να φτάνει τις τιμές της μέγιστης καρδιακής συχνότητας.
Μύρκος Γ Άρης
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Τ.Ε.Φ.Α.Α., (Δ.Π.Θ.)
M.Sc. Μεγιστοποίηση Αθλητικής Απόδοσης – Φυσιολογία της άσκησης, (Δ.Π.Θ.)
Υποψήφιος Διδάκτωρ
Κοκκίνου Ελένη – Μαρία
Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Τ.Ε.Φ.Α.Α (Δ.Π.Θ.)
