Καθώς οι επιστημονικές εκφράσεις αυξάνονται, η “οικονομία στο τρέξιμο” (running economy) δεν ήταν ποτέ τόσο οικεία στους περισσότερους δρομείς όπως ο όρος VO2max και το “αναερόβιο κατώφλι”. Την σημερινή εποχή όμως, πολλοί επιστήμονες της άσκησης θεωρούν πως η οικονομία στο τρέξιμο είναι η τρίτη πιο καθοριστική έννοια στην απόδοση του τρεξίματος μεγάλων αποστάσεων. Στο τρέξιμο, οι υδατάνθρακες και τα λιπαρά αποτελούν το πρωταρχικό καύσιμο, και η διάσπαση τους απαιτεί οξυγόνο (Ο2). Η ενέργεια που απαιτείται για να τρέξεις σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, εξαρτάται από τον όγκο (V) οξυγόνου (Ο2) που καταναλώνεται, ανά μονάδα χρόνου (VO2). Μετράται από την σύγκριση των επιπέδων οξυγόνου που εισπνέεις και εκπνέεις, συνήθως κατά την διάρκεια μίας δοκιμαστικής προπόνησης σε διάδρομο. Επειδή ο VO2 εξαρτάται από το μέγεθος του σώματος σου, δηλαδή οι μεγάλου μεγέθους δρομείς χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο, γενικά υπολογίζεται σε μάζα μετρημένη σε kg, έτσι η μονάδα μέτρησης είναι mlt οξυγόνου ανά κιλά του σωματικού βάρους ανά λεπτό (ml/kg/min). Όσο πιο μεγάλο είναι αυτό το νούμερο, τόσο το καλύτερο.
Με απλούς όρους, η VO2max είναι το πάνω όριο της κατανάλωσης οξυγόνου από τον οργανισμό σου (η αεροβική σου ικανότητα), το αναερόβιο κατώφλι είναι το επίπεδο της αεροβικής ικανότητας που μπορείς να διατηρήσεις για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, και η οικονομία στο τρέξιμο είναι η αποτελεσματικότητα να μετατρέπεις την ποσότητα του οξυγόνου που προσλαμβάνεις σε κίνηση. Σε οποιοδήποτε ρυθμό και αν αναφερόμαστε, όσο λιγότερη ενέργεια και οξυγόνο ξοδεύεις, τόσο το καλύτερο.
Ποιοι παράγοντες όμως μπορούν να επηρεάσουν την οικονομία σου στο τρέξιμο, και πως μπορείς να βελτιώσεις αυτή την οικονομία;
1. Σύνθεση των μυικών ινών
Η σύνθεση των μυικών ινών σου, αργής σύσπασης (τύπου Ι) και ταχείας σύσπασης (τύπου ΙΙ) πιστεύεται πως είναι γενετικά καθορισμένο, καθώς μπορούν να γίνουν πολύ μικρές αλλαγές ακόμα και μετά από πολύ μεγάλες αλλαγές στην προπόνηση. Ερευνητές όμως από το πανεπιστήμιο του Texas απέδειξαν πως ποδηλάτες με περισσότερες μυικές ίνες αργής σύσπασης είχαν την τάση να χρησιμοποιούν λιγότερο οξυγόνο για να διατηρήσουν την απαιτούμενη ισχύ τους. Καθώς τα δεδομένα στο τρέξιμο είναι περισσότερο μπερδεμένα λόγο πιο σύνθετων εμβιομηχανικών παραγόντων, είναι λογικό να υποθέτουμε πως η οικονομία στο τρέξιμο αντικατοπτρίζει την σύσταση των μυικών ινών σου.
2. Ευλυγισία των αρθρώσεων
Μεταξύ δρομέων με σχετικά καλή φυσική κατάσταση και ανθρώπων που περπατούσαν και παρουσίαζαν τυπικές αποκλίσεις σε ακαμψία, εμφανίζεται πως οι λιγότερο ευλύγιστοι είχαν καλύτερη οικονομία κατά μέσο όρο. Αυτή η κάπως αναπάντεχη τάση εξηγείται ως μια πιθανή συνέπεια δυο παραγόντων: Οι δύσκαμπτες αρθρώσεις χρειάζονται λιγότερη μυική δύναμη (συνεπώς λιγότερη ενέργεια) για να σταθεροποιηθούν, και οι δύσκαμπτοι τένοντες των μυικών ομάδων παρέχουν περισσότερη ελαστική αποθήκευση και επιστροφή ενέργειας από την την επαφή του ποδιού με το έδαφος, μέχρι και την ώθηση από το έδαφος, κατά την διάρκεια του τρεξίματος. Είναι πιθανόν, για τους δρομείς μεγάλων αποστάσεων, πως μια μέτρια ευλυγισία είναι προτιμότερη από μια πολύ χαμηλή (η οποία αυξάνει το ενδεχόμενο τραυματισμού λόγο περιορισμένου εύρους κίνησης) ή από μια πολύ υψηλή ευλυγισία (η οποία φαίνεται να χειροτερεύει την οικονομία στο τρέξιμο).
3. Σχήμα του σώματος
Ακόμα και αν η VO2 μετρήσεις σχετίζονται με την μάζα σώματος, οι πιο μικρού μεγέθους δρομείς έχουν την τάση να χρησιμοποιούν αναλογικά λιγότερο οξυγόνο. Επίσης, σύμφωνα με την φυσική των περιστρεφόμενων κάτω άκρων, περισσότερη μάζα στο κάτω μέρος των ποδιών απαιτεί περισσότερη ενέργεια για να κινηθεί απ ότι η μάζα στο πάνω μέρος των ποδιών. Κορυφαίοι Αφρικανοί δρομείς τείνουν να έχουν ασυνήθιστα μεγάλη οικονομία και αυτό οφείλεται στο μικρό συνολικά μέγεθος τους και στα αδύνατα κάτω άκρα τους που μερικώς ευθύνονται για αυτό το φαινόμενο. Σε μια αναφορά του 2006 από Ισπανούς ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, υπέδειξαν πως κορυφαίοι δρομείς από την Ερυθραία είχαν περίπου 12% καλύτερη οικονομία στο τρέξιμο από αντίστοιχους Ισπανούς δρομείς.
4. Αντιστάσεις στην διαδρομή
Όπως η οικονομία του καύσιμου του αυτοκινήτου σου εξαρτάται από τις συνθήκες οδήγησης, έτσι και η οικονομία στο τρέξιμο μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες τρεξίματος. Μια διαδρομή σε ανηφόρα ή μια δύσκολη επιφάνεια (όπως άμμος, λάσπη η ψηλό χόρτο) αυξάνουν τις ενεργειακές απαιτήσεις για την διατήρηση ενός δεδομένου ρυθμού. Το ίδιο συμβαίνει και με την αντίσταση του αέρα (για παράδειγμα, αν τρέχεις σε συνθήκες αυξημένου αέρα, χρειάζεσαι περισσότερη ενέργεια). Σε συνθήκες ήρεμου ανέμου, έρευνες από την Μεγάλη Βρετανία στις αρχές της δεκαετίας του 70 δείχνουν πως η αντίσταση του αέρα έχει αμελητέες επιπτώσεις στην οικονομία στο τρέξιμο, σε αργούς ρυθμούς. Ωστόσο, αν τρέχεις με ρυθμό αγώνα με άνεμο, θα ξοδέψεις περίπου το 2% της ενέργειάς σου για να αντισταθμίσεις την αντίσταση του αέρα.
Συγγραφέας: Greg Crowther
Επιμέλεια: Runningmagazine
